Antoine Bodar

30 III 2020

DRAMA IN DUISTERNIS

Rome verandert volledig wanneer het regent. Het anders door de zon oplichtende marmer en travertijn maken deel uit van de grauwheid van de Stad die zich smoezelig toont in verwaarlozing. De plassen in de straten maken daarvan deel uit. Zo’n regenachtige dag was het afgelopen vrijdag 27 maart. Na de Mis strek ik de benen in de richting van Piazza Navona. Het toch al verlaten plein verbergt zijn bekoorlijkheid en droefgeestigheid stijgt uit de stenen omhoog. De grijsheid van de lucht overdekt het geheel met de regen en doen de fonteinen zwijgen.

Enige uren later zien we op televisie het donker wordende Petrusplein, leeg en glimmend van natheid. Het begin van een volmaakt geregisseerd spel dat Leni Riefenstahl niet had kunnen verbeteren. Cameravoering, licht en duisternis, regen en ruimte– alle dienen de enige speler die in het eerste tafereel spreekt en dan zich moeizaam verplaatst in de richting van de basiliek voor het tweede. Somberheid reikt soberheid de hand.

‘Al weken lijkt het of het avond is geworden. Diepe duisternis heeft bezit van ons leven genomen en alles met een oorverdovende stilte en troosteloze leegte vervuld.’ Aldus de opening van paus Franciscus’ overweging als toelichting op de zo juist beluisterde perikoop uit Marcus (4,35-40): De avond is gevallen. Een hevige storm steekt op en golven slaan over de boot die vol begint te lopen. Jesus slaapt rustig maar de leerlingen zijn wakker van bangheid en wekken Hem. Terstond bedwingt Jesus wind en water en vraagt: ‘Waarom zijt gij zo bang? Waarom bezit ge nog geen geloof?’

We zijn bang en voelen ons verloren; samen moeten we deze storm, die onze kwetsbaarheid toont en loze zekerheden blootlegt,  doorstaan. Zo paus Bergoglio verder.

We hebben niet naar Gods vermaningen geluisterd. We zijn niet opgeschrikt door oorlog en wereldwijde ongerechtigheid. We hebben niet geluisterd naar de schreeuw van de armen noch ons bekommerd om de zwaar zieke planeet. Nu is het de tijd onze levens meer op God en op de medemensen te richten. De aanvang van het geloof is de overtuiging dat de mens verlossing behoeft.

Bij de ingang van de Petrusbasiliek staan aan weerszijden van het hoofdportaal krachtige symbolen opgesteld: de Maria-ikoon Salus populi Romani (Heil van het Romeinse volk), voor deze gelegenheid gehaald uit Santa Maria Maggiore, en het Middeleeuwse crucifix dat in 1522 tot verdrijving van de pest door de stad is gedragen en dat de paus onlangs al is gaan vereren in San Marcello al Corso tot afweer van het huidige virus.

Franciscus begroet de Moeder Gods en kust de voeten van het kruis in de regen die voortstroomt en betreedt dan het hoofdportaal waar hij bidt voor het in de monstrans uitgestelde Allerheiligiste alvorens onder klokgelui de Eucharistische zegen te geven Urbi et Orbi (aan de Stad en aan de Wereld) — een uitzonderlijk gebaar van troost, nabijheid en bemoediging.

Terwijl paus Franciscus na een uur in de basiliek verdwijnt, blijft de camera nog minuten lang draaien rond het oude pestkruis met de lijdende Christus, druipend van de regen en daardoor, zo blijkt nu, zwaar beschadigd.

De overgeleverde kunst moet wijken voor het perfecte effect.