GROOTKOOR HOLLAND

'Delle cose di cui non si può parlare bisogna tacere', ha detto un filosofo.

Ma un teologo ha cambiato questa frase cosí:

'Delle cose di cui non si può parlare, si può allora, anzi si deve, cantare e musi­care, se non si può tacere. […]

Ebrei e cris­tiani sono concordi nell' opinione che il loro cantare e musi­care rinvia al cielo, o prove­niene dal cielo, o è sogge­rito dal cielo.'

Joseph Ratzinger / Papa Bene­detto XVI ha scritto come conclu­sione  di queste frasi così:

'In queste frasi sono dati i prin­cipii fonda­men­tali della musica litur­gica. La fede deriva dall'ascolto della parola di Dio. Dove però la parola di Dio viene tradotta in parola di uomini, rimane un sopp­rapiù di non detto e non dici­bile, che ci invita a tacere, ci invita ad un silenzio che alla fine fa diven­tare l'indicibile un canto e chiama in aiuto anche le voci del cosmo, affinché l'indicibile divenga udibile.'

'Over zaken, waar­over men niet kan spreken, moet men zwijgen', heeft een filo­soof gezegd [Ludwig Wittgenstein].

Maar een theo­loog [Philipp Harnon­court] heeft deze zin zo veranderd:

'Over zaken, waar­over men niet kan spreken, kan men, zelfs moet men zingen en musi­ceren, als men daar­over niet kan zwijgen.

Joden en chris­tenen komen overeen in de mening dat hun zingen en musi­ceren naar de hemel opstijgt of van de hemel afkom­stig is dan wel vanuit de hemel wordt ingegeven.'

Joseph Ratzinger / paus Bene­dictus XVI heeft als conclusie  van deze uitspraken geschreven:

'In deze zinnen zijn de de funda­men­tele prin­cipes gegeven van de litur­gi­sche muziek. Het geloof komt voort uit het luis­teren naar het woord van God. Waar evenwel vertaald wordt in mensen­taal, blijft een te veel dat niet gezegd kan worden en niet zegbaar is en dat ons uitno­digt dan [beter] te zwijgen. Die stilte leidt ertoe dat het onzeg­bare wordt gezongen en roept ten slotte ook de stemmen van de kosmos te hulp, opdat het onzeg­bare luis­ter­baar / hoor­baar wordt.'

Muziek is in stilte luis­teren naar de bewe­ging en de harmonie, de over­een­stem­ming, in niet minder dan de kosmos, het heelal.

Zingen is dubbel bidden, luidt een bekend gezegd -- toege­schreven aan Augustinus.

Zingen geeft vreugde aan uitvoer­ders en toehoor­ders, verbindt ons onder­ling, nodigt ons uit voorbij de muziek ons te bezinnen op de diepste levens­vragen. Wanneer wij gedwongen worden die te over­wegen, zoals bij geboren worden en sterven, dan zijn woorden nooit toerei­kend. We zwijgen dan uitein­de­lijk en beluis­teren muziek die herin­ne­ringen oproept, troost en zowel vreugde als tranen schenkt.

Het Groot­koor-Holland treedt vier keer op in Rome -- drie keer in de liturgie, maar vanavond hier in Sant'Andrea della Valle, in alle barokke over­daad van deze basi­liek met de op twee na grootste koepel van de Stad en met tal van schil­de­ringen omtrent onder meer het leven van de apostel Andreas.

Staat u mij een terug­roe­ping in uw geheugen toe en richt mij in het bijzonder tot de meer dan twee­hon­derd koorleden:

U hebt dezer dagen in Rome drie maal door uw zingen in de eredienst aan de liurgie deel­ge­nomen en vanavond geeft u hier tot slot een concert met sacrale muziek. U zingt aller­eerst voor God Zelf die onze muziek niet behoeft maar daarin wel behagen schept. Uw zingen voor Hem is in enen reeds uw dank­baar­heid jegens Hem te kunnen en te mogen zingen voor Zijn aangezicht.

Dit Groot­koor bestaat maar liefst uit tien koren en deze koren worden bege­leid door orga­nist en pianist, door diri­genten en solisten.

Wij, die in Rome achter­blijven hopen, dat u van uw verblijf hier hebt genoten, dat u weer eens hebt ervaren dat het chris­te­lijke geloof bloeit, dat het (mede) uw roeping en taak is als zangers van al de gees­te­lijke liederen te getuigen van de vreugde die muziek -- juist als verwij­zing naar God -- ons geeft.

Die kans komt al weldra; want na afslui­tende concert aanstaande zondag in Het Concert­ge­bouw te Amsterdam, gaat u aan de slag met uw repe­ti­ties. Het hoog­feest van Kerstmis nadert. De Kerst­con­certen samen met die in Lijdens­tijd en met Pasen zijn in ons land hoog­te­punten van reli­gi­euse (verbin­dende) viering.

Komt u nog eens terug naar Rome en weest u hier altijd welkom en zingt u verder tot uw eigen vreugde en tot die van ons -- in Neder­land en waar ook op deze aarde en wie weet metter­tijd ook nog elders in het heelal of zelfs in de hemel.