Bodar is priester, kunst­his­to­ricus en auteur van diverse boeken op het terrein van religie en cultuur. Herman Philipse is filo­soof en als hoog­le­raar verbonden aan het Depar­te­ment Filo­sofie en Reli­gie­we­ten­schap van de Univer­si­teit Utrecht.

Over de lezing

In spel ontstaat cultus en uit cultus komt cultuur voort. Dat leert Huizinga in het boek Homo ludens. Cultuur moet aan drie voor­waarden voldoen en 'meta­fy­sisch gericht zijn of zij zal niet zijn', zo eist hij in het boek In de schaduw van morgen.

Maar wat gebeurt er als een cultuur, een maat­schappij dus, hele­maal is los geraakt van de cultus? Die krijgt oorspron­ke­lijk vorm in riten die welis­waar mense­lijk en tijde­lijk blijven maar niet­temin beogen gestalte te geven aan het godde­lijke en eeuwige. Een oorspron­ke­lijke cultus is in bele­ving dus zowel verti­caal als hori­zon­taal. Uit de huidige samen­le­ving van Neder­land verdwijnt de verti­cale dimensie van de cultus die zich veelal uit in de liturgie. Wat over­blijft is een eendi­men­si­o­nale cultus, een pseudo-cultus die met name de sport als nieuwe religie, een pseudo-religie dus, viert. Samen met de uitban­ning van trans­cen­dentie verdwijnen verwon­de­ring en beto­ve­ring en toont de huidige, door­dra­vende rati­o­na­li­se­ring de opperste armoede van nu. Op gelijke wijze wordt voor onwer­ke­lijk gehouden wat niet waar­neem­baar en concreet tast­baar is, als zou alleen het zicht­bare bestaan en al het onzicht­bare ontken­ning verdienen.

Waarom verzet het athe­ïs­ti­sche huma­nisme zich zo tegen het chris­tendom? De heden­daagse huma­nist zou ook samen met de christen voor de mense­lijke waar­dig­heid kunnen opkomen. En waarom is de tendens tegen­woordig zo sterk om gods­dienst uit de open­bare ruimte te verdrijven en tot privé-zaak te verklaren, ofschoon gods­dienst nooit een louter persoon­lijke zaak is. We leven alsof God niet bestaat. Maar waarom zouden we niet leven alsof God wel bestaat? Aan de hand van Huizinga en andere denkers wordt ervoor gepleit de meta­fy­si­sche dimensie van de maat­schappij te hero­ver­wegen en gods­dienst royaal ruimte terug te geven in de open­baar­heid en dus ook in de media.