k droom mij Europa als gave en opgave. De gave van de eeuwen­lange cultuur, het geta­len­teerde kind uit het huwe­lijk van Jeru­zalem en Athene dat de weg gevonden heeft naar Rome en van daaruit naar het westen en het noorden, het oosten en de rest van de wereld. De opgave om ondanks de verschrik­kingen van de twin­tigste eeuw en in weerwil van het voort­schrij­dend Ameri­ka­nisme en de geluk­za­lige globa­li­se­ring die ons omvat zich te bezinnen op al hetgeen aan Euro­pese talenten te koes­teren is en daarom uit te dragen.

De wortels van Europa zijn niet alleen jodendom en Griekse cultuur maar even­zeer het uit beide voort­ge­komen chris­tendom dat de Verlich­ting heeft moge­lijk gemaakt en nu daaraan haar grenzen stelt. Europa zonder herin­ne­ring aan het chris­tendom wordt een wereld­deel zonder hart.

Zich herin­neren gaat evenwel zeer wel samen met bij de tijd zijn. Het gaat niet om terug­keer naar Middel­eeuwen en Renais­sance. Het gaat om vreed­zaam samen­gaan in dit zich verjon­gende conti­nent van vrij verkon­digen van onder­scheiden levens­over­tui­gingen – geschoold in de beste traditie van huma­ni­teit, bescha­ving en verdraag­zaam­heid. De wil in onder­ling verschil samen aan het ene Europa een gezicht te geven geldt wellicht weldra economie en poli­tiek maar behoeft daar­en­boven als funda­ment de eigen cultuur.